Toplumun doğal ve temel öğesi olan aile; evlilik, kan , hukuk, toplum ve din bağlarına dayanan, zaman içinde ayakta kalmayı ve değişikliklere uyum göstermeyi başarmış çok esnek bir toplumsal birimdir. Ailede en temelde üç boyut vardır: kadın, erkek ve çocuk. Ailedeki bu üç boyut, daha çok anne veya babayı merkeze alan çeşitli aile tipolojilerinin kurulmasını sağlamıştır. Meselâ, “Egemenliğe dayalı olarak patriyarkal (baba egemen) ve matriyarkal (anne egemen) aile; akrabalık ilişkilerine göre patrilineer ve matrilineer aile; evli çiftin ikamet biçimine göre patrilokal (baba çevresi) ve matrilokal (anne çevresi) aile” . Ancak günümüzde sosyologların egemenliğe dayalı ailede ayrıca egaliter (eşit egemen) ve akrabalık ilişkilerine dayalı ailede bilineer (ayrı çevre) aile grubunu kabul etmeleri, ailedeki boyutlarda günümüze has değişmeler olduğunu göstermektedir. Ayrıca “dünya çapında meydana gelen değişimlerin bazısı; geniş ailenin azalması, kadın haklarının ön plana çıkması gibi bir takım şekillendirmelere de sebep olmuştur” denilebilir.
Bu tebliğimizde Mevlânâ’nın aileyle ilgili görüşlerini aktarmaya ve tahlil etmeye çalıştık. Hayat, teori ve pratikten ibarettir. Bu sebeple araştırmamızdaki temel bakış açımızda müellifin aileye yönelik teorik ve pratik boyutlarını ön plana aldık.
Vasıflama, karşılaştırma, açıklama sıralaması sosyoloji çalışmalarında metodolojik yöntemin temelini oluşturmaktadır. Bu çalışmada da aynı yöntem literatür incelemesine dayanılarak kullanılmıştır. Ele aldığımız literatür öncelikle Mevlana’nın kendi eserleri, daha sonra onun hakkında yazılan eserlerdir.
Çalışmamızda kullandığımız kaynak eserlerin başında, Mesnevi başta olmak üzere Mevlânâ’nın eserleri gelmektedir. Daha ziyade müellifin teorikteki görüşlerini açıklamada bu eserlere başvurulmuştur. Mevlevi tarikatının önemli isimlerinin yazdıkları menâkıbnâmeler11 de tebliğimizin diğer kaynaklarıdır. Ayrıca Mevlana’nın hayatı ve düşüncelerini anlatan pek çok çalışma mevcuttur .
